"Mehmetçik"in 92 yıl önce yaşanan savaşta gösterdiği kahramanlıkla destanlaşan Gelibolu Yarımadası, Devlet Bakanı Beşir Atalay'ın koordinatörlüğünde Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe'nin sorumluluğunda, Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç'un ise uygulayıcı bakan olarak görev aldığı Uzun Devreli Gelişme Planı (UDGP) ile yenileniyor.
50 milyon dolar proje bedeliyle Türkiye Cumhuriyeti'nin "yüz akı" olarak değerlendirilen proje kapsamında, bir çok yardımcı proje tamamlanarak, tarihi yarımada Çanakkale Deniz Zaferi'nin 92. Yıl dönümü Törenleri'ne hazırlanıyor.
Törenler kapsamında; Çanakkale Savaşları'nda şehit düşen 60 bin "Mehmetçik"in isminin yazıldığı bin 670 sembolik şehitlik ile savaş sırasında boğaz savunmasında önemli yeri olan Kilitbahir köyündeki Namazgah Tabyası ile Alçıtepe köyünde tamamlanan yolların açılışı yapılacak.
UDGP'nin hazırlanmasına esas olarak 1994 yılında, "Uluslararası Fikir ve Tasarım" yarışması düzenlendi. 79'u yabancı 120 projenin katıldığı yarışmayı, Norveç'ten katılan ekibin, "Brögger&Reine Arkitektur AS Projesi" kazandı.
UDGP'nin hazırlanma süreci, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği'nin 1998 tarihli yazısıyla, yarışma sonrasında 1999'da ODTÜ ile Çevre ve Orman Bakanlığı arasında imzalanan protokolle başlamıştı. Bu süreç 23 Aralık 2003'te tamamlanarak, "Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı" olarak uygulanmaya başlandı.
Proje kapsamında, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Park Müdürlüğü, şehitler listesi, şehitler müzesi ve şehitler coğrafyası projesi de hazırlandı. Şehitler coğrafyası projesi kapsamında, muharebe alanları, Türk anıtları ve sembolik şehitliklerle gerçek şehitliklerin bir bölümü düzenlendi. Kaleler, tabyalar, siperler ve batıklar aslına uygun restore edildi.
Şehitler Abidesi'nde 15 yıl önce 500 şehit anısına yaptırılan ve Uzun Devreli Gelişme Planı kapsamında otoparka dönüştürülen alan, yeniden düzenlendi.
Çanakkale Savaşları'nda şehit düşen 60 bin şehidin ismi, 8 bin metre karelik alana konulan bin 670 sembolik şehitliğin üzerine yazıldı. Şehitliğin bulunduğu bölüme selvi ağaçları dikilerek, doğal mezarlık görüntüsü verildi.
Temsili Türk Şehitliği'ni düzenleyen Alay İnşaat firmanın sahibi Mustafa Alay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, daha önce temsili olan şehitliğin, 2004 yılında otopark olarak düzenlendiğini hatırlattı.
Halkın isteği üzerine, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın direktifleri doğrultusunda bu yerin tekrar temsili şehitliğe dönüştürülmesi için proje hazırlandığını ifade eden Alay, şunları kaydetti:
"Temsili Türk Şehitliği, uzmanlar tarafından projelendirildi ve bu safhaya getirildi. 10 bin metrekarelik alana, üzerinde 59 bin 400 şehidin isminin cam üzerine kumlama tekniğiyle yazıldığı bin 680 mezar hazırlandı. Marmara Adası'ndan temin edilen mermerlerden yapılan mezar taşları, İstanbul, Mudanya, Bandırma ve Çanakkale'de 6 firma tarafından içleri boşaltılarak hazırlandı. Camların üzerine ayrıca, ayyıldız ve bir kabalak resmi monte edildi. Mermerler üzerindeki ayyıldızlar ise altın varakla boyandı. Mezarların içindeki çim alanların üzeri, mevsimlik güllerle renklendirilecek. Şehitliğin zemini ise, tuğla kırığı imalatıyla döşenecek ve mezarlık aralarında 20 santimlik bölümlerde çim bulunacak. "
Alay, proje kapsamında yapılan aydınlatma sisteminin, mezarlığın gece ziyaretçilerin yazıları daha uygun okuması için değil, şehitlerin ruhunun gökyüzüne yükselmesini temsil eden uygulama olarak hazırlandığını ifade etti.
Öte yandan, Şehitler Abidesi önündeki yeşil zemin üzerine, 2 yıl önce konulan ayyıldız figürünün bazı çevrelerden tepki topladığını anımsatan Alay, "(Mehmetçik) adıyla hazırlanan ayyıldız şehitliği kaldırıldı. Bu alanı gül bahçesi olarak tanzim ediyoruz. Burada, şehitler anısına 8 bin adet gülden bir bahçe oluşturacağız" dedi.
Yapıldığı tarihten itibaren onarım ve tadilat yapılmayan Şehitler Abidesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen proje kapsamında güçlendirildi.
KSM İnşaat Şirketinin üstlendiği bin 700 metrekarelik alandaki çalışmalar çerçevesinde, zamanla deforme olan temeldeki demirler onarılıp, sağlamlaştırıldıktan sonra, abidenin altındaki bölge, aynı anda 200 kişinin gezebileceği bir müze haline getirildi.
Temeli 19 Nisan 1954'te atılan, 1960 yılında tamamlanan Şehitler Abidesi'nin tavanına, 2 yıl önce başlanan Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı kapsamında, mineli özel bir kaplamayla Türk bayrağı monte edildi, ayaklarına Çanakkale Savaşları'nı anlatan rölyefler yapıldı.
Abide, ulusal ve uluslararası törenlerin yapıldığı ve Gelibolu Yarımadası'na gelen ziyaretçilerin en çok ziyaret ettiği yerlerin başında geliyor.
Eceabat ilçesine bağlı Kilitbahir köyünde, Osmanlıdan günümüze önemli bir tarih mirası olan, ancak bugüne kadar yeterli ilgiyi göremeyen Namazgah Tabyası, adeta açık hava müzesine dönüştürüldü. Uzun Devreli Gelişme Planı (UDGP) kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığınca yürütülen projeyle tabyalar baştan aşağı yenilenip, gün yüzüne çıkarıldı. 17 Aralık 2006 tarihinde başlayan restorasyon ve çevre düzenlemesi çalışmalarında artık sona gelindi.
Osmanlıdan günümüze önemli bir tarih mirası olan, ancak bugüne kadar yeterli ilgiyi göremeyen Namazgah ve Mecidiye tabyaları, adeta açık hava müzesine dönüştürülüyor.
Uzun Devreli Gelişme Planı (UDGP) kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığınca yürütülen projeyle tabyalar baştan aşağı yenilenip, gün yüzüne çıkarılıyor.
İhale bedeli 4 milyon 200 bin YTL olan projeyle restorasyon ve çevre düzenlemesi yapılan tabyalar, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nın önemli ziyaret merkezlerinden biri haline gelecek.
Proje Uygulama Danışmanı Ömer Yörükoğlu, Namazgah Tabyalarının yapımına 1840'lı yıllarda başlandığını, 1894 yılında son şekli verilip, 1915'de Çanakkale Savaşları sırasında boğaz savunmasında kullanıldığını söyledi. Yörükoğlu, Sultan Mecit ve Abdülhamit dönemlerinde yapıldığını söylediği tabyaların 1960'lı yıllara kadar askeri birlik olarak hizmet verdiğini sonrasında ise kaderine terk edildiği ifade etti.
Öte yandan Alçıtepe köyünden Çanakkale Şehitler Abidesi arasında yol yapım ve asfaltlama çalışmaları sürüyor.
